راهنمای خرید سیستم تهویه مطبوع برای مناطق گرمسیری
کشور ایران دارای اقلیم‌هایی متفاوت با آب و هوای متنوع است؛ به طوری که در اوج تابستان، نواحی کوهستانی ایران دارای هوای خنک و دلپذیر هستند و در اوج زمستان، مناطق مرکزی و جنوبی ایران، از آب و هوای گرم برخوردارند.
این تنوع آب و هوایی، باعث شده تا مسأله ضروری تأمین تهویه مطبوع و ابتیاع تجهیزات سرمایشی و گرمایشی در هریک از این نواحی، با وسواس بیشتری صورت بگیرد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی تجهیزات سرمایشی و تهویه مطبوع مورد استفاده در مناطق گرمسیری که با عنوان حاره‌ای یا تروپیکال هم شناخته می‌شوند، بپردازیم.
در همین ابتدای مطلب، باید این نکته را متذکر شد که به طور عام، منظور از مناطق گرمسیری یا تروپیکال، عمده جنوب ایران است که از آب و هوای گرم و مرطوب و یا گرم و نیمه مرطوب برخوردارند.
این بدین معناست که المان رطوبت، در کنار المان گرما، دو جزء لاینفک مناطق حاره‌ای را تشکیل می‌دهند و بر این اساس، نمی‌توان تجهیزات مورد استفاده در مناطقی با آب و هوای معتدل را، در آن مناطق به کار برد.
اگر بخواهیم یک الگوی کلی برای چنین مناطقی متصور شویم، باید استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، بخشی از استان فارس، بخشی از استان ایلام و بخشی از استان سیستان و بلوچستان را به عنوان مناطق گرمسیری یا حاره‌ای قلمداد کنیم.
مهمترین عامل در انتخاب سیستم تهویه مطبوع برای استفاده در مناطق گرمسیری
ذکر این نکته الزامی است که تجهیزات تهویه مطبوع مورد استفاده در مناطق مذکور، از نظر ماهیت، هیچ فرقی با تجهیزات مورد استفاده در مناطق معتدل ندارند! یعنی همانطور که در بخش عظیمی از اقلیم ایران که دارای آب و هوای معتدل و خشک یا معتدل و مرطوب است، از کولر گازی، داکت اسپلیت، چیلر و فن‌کویل استفاده می‌شود، در مناطق حاره‌ای هم می‌توان این تجهیزات را به کار برد.
تفاوت اصلی در انتخاب این تجهیزات، نوع کمپرسور آنها و سازگاری‌شان با آب و هوای مناطق حاره‌ای است.
کمپرسور روتاری، که متداول‌ترین نوع کمپرسور در تجهیزات سرمایشی با ظرفیت محدودتر به شمار می‌رود، در تأسیسات سرماساز مناطق حاره‌ای نیز به کار می‌روند؛ تفاوت کمپرسورهای روتاری به کار رفته در کولرهای گازی، چیلرها و داکت اسپلیت‌های مورد استفاده در مناطق معتدل و مناطق حاره‌ای، تایپ موتور آنهاست.
اگر قرار باشد، دستگاهی برای استفاده در مناطق گرمسیری طراحی شود، از کمپرسور روتاری نوع T3 بهره خواهد برد، در حالی که در تجهیزات مورد استفاده در مناطق معتدل، از نوع T1 کمپرسورهای روتاری استفاده می‌شود.
بنابراین می‌توان کمپرسورهای روتاری را به دو دسته کلی تقسیم نمود:
- کمپرسور روتاری T1؛ مورد استفاده در مناطق معتدل
- کمپرسور روتاری T3؛ مورد استفاده در مناطق گرمسیری
همچنین در برخی مدل‌های کولر گازی و داکت اسپلیت که صرفا برای تأمین سرمایش مورد نیاز نواحی گرمسیری طراحی شده‌اند، از کمپرسور پیستونی هم استفاده می‌شود.
در واقع، برندهای تولیدکننده تجهیزات تهویه مطبوع مثل کولر گازی، داکت اسپلیت، کمپرسورهای پیستونی را صرفا برای اقلامی تعبیه می‌کنند که قرار است در مناطق گرمسیری مورد استفاده قرار بگیرند.
در ظرفیت‌های بالاتر تجهیزات تهویه مطبوع، مثل کولرهای گازی ایستاده، از کمپرسورهای اسکرال مختص کارکرد در مناطق گرمسیری بهره برده شده است.
بنابراین، در نواحی گرمسیری یا حاره‌ای نیز می‌توان از انواع تجهیزات تهویه مطبوع مثل کولر گازی، داکت اسپلیت، چیلر و مینی چیلر و حتی مولتی وی استفاده کرد، با این شرط که کمپرسور این دستگاه‌ها باید قابلیت کارکرد در چنین مناطقی را داشته باشند.
تجهیزات تهویه مطبوع مورد استفاده در مناطق گرمسیری
با کسب اطلاعات درباره مناطق گرمسیری و اساسا پاسخ دادن به این سوال که کدام مناطق در زمره مناطق گرمسیری و حاره‌ای قرار می‌گیرند و همچنین توضیحات لازم در مورد نوع کمپرسورهای قابل استفاده در تجهیزات تهویه مطبوع مخصوص مناطق تروپیکال، به معرفی دستگاه‌های متنوع کاربردی این نواحی خواهیم پرداخت.
کولر گازی یا اسپلیت
- کولرهای گازی معمولا نخستین انتخاب کاربران برای تأمین هوای خنک هستند؛ این تجهیزات روز به روز و با پیشرفت تکنولوژی، از امکانات بیشتری برخوردار می‌شوند و عواملی مثل تأمین هرچه بیشتر باد خنک و کاهش مصرف انرژی، همواره در نسل‌های جدید کولر گازی، از درجه اهمیت بالایی برخوردارند.
- عموما کولر گازی مورد استفاده در مناطق گرمسیری، از نوع سرمایشی بوده که به آن اسپلیت سرد هم گفته می‌شود؛ با این حال، برندهایی هم هستند که تجهیزات فوق را با قابلیت تأمین سرمایش و گرمایش و توانایی کارکرد در مناطق حاره‌ای تولید کرده‌اند.
داکت اسپلیت
- در واحدهایی که امکان تعبیه داکت کشی و کانال وجود داشته باشد، جهت توزیع باد خنک متوازن در همه اتاق‌ها، از داکت اسپلیت استفاده می‌شود.
- استفاده از داکت اسپلیت همانند کولر گازی، به شرط انتخاب کمپرسور مناسب، در مناطق تروپیکال، مانعی ندارد.
چیلر و مینی چیلر
- چیلرها و مینی چیلرها در زمره سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی به شمار می‌آیند و از بسیاری جهات، بعد از پروسه خریداری و نصب، مقرون به صرفه‌تر از دستگاه‌های سرمایشی مستقل هستند.
- کاربرد این تجهیزات نیز، در صورت استفاده از کمپرسور متناسب با آب و هوای مناطق گرمسیری، مانعی ندارد.
- ضمن اینکه مانند هر اقلیم دیگری، در اقلیم تروپیکال نیز، می‌توان جهت توزیع باد خنک ایجاد شده توسط چیلر، از انواع فن‌کویل استفاده نمود.
مولتی وی یا VRF
- این سیستم‌ها به عنوان مدرن ترین دستگاه‌های تهویه مطبوع شناخته می‌شوند که عملکردی مشابه با چیلر دارند با این تفاوت که همانند سیستم‌های مستقل، از یونیت داخلی شیک و مدرن نیز بهره می‌برند.
- تمامی توضیحاتی که در مورد کمپرسورهای مجاز جهت استفاده در مناطق گرمسیری، برای سیستم‌های دیگر قید شد، برای مولتی وی هم صدق می‌کند.
همانطور بارها ذکر شد، نقش کمپرسور و طراحی دستگاه جهت استفاده در مناطق گرمسیری، کلیدی است؛ بسیاری از برندهای تولید کننده انواع دستگاه‌های تهویه مطبوع، چه مرکزی و یکپارچه و چه مستقل، محصولات خود را برای مصرف در طیف گسترده‌ای از مناطق آب و هوایی طراحی می‌کنند.
مناطق گرمسیری نیز از این قاعده مستثنی نیستند و شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات HVAC، همواره بخشی از تولیدات خود را معطوف این نواحی می‌کنند.
