کولر آبی
اگر به طور اتفاقی به پشت بام ساختمانی در تهران و بسیاری از شهرهای دیگر ایران قدم بگذارید، خیلی زود متوجه وجود تعداد قابل توجهی کولر آبی (Evaporative Cooler) با ظرفیتهای مختلف بر روی آن بام و بام ساختمانهای اطراف خواهید شد.
برای بیش از شش دهه، کولر آبی، متداولترین، مقرون به صرفهترین و نوستالژیکترین تجهیز تهویه مطبوع در ایران بوده و با گذشت سالها همچنان محبوبیت خود را نزد مصرف کننده ایرانی حفظ کرده است.
تا چندین سال، ساختار کولرهای آبی ثابت و بسیار ساده بود؛ به طوری که میتوان به جرأت گفت، یک کولر آبی متشکل از بدنه عمدتا گالوانیزه، فن، دینام، تسمه، فلوتر یا شناور، پوشال و مجموعه شیلنگهای پلاستیکی آبرسانی به پوشالها بود.
با این حال، هنوز هم ساختار کولرهای آبی نسبت به دیگر تجهیزات تهویه مطبوع، سادهتر است و استفاده از آنها نیز – در صورت انتخاب ظرفیت مناسب و رعایت نکات ضروری نصب – آسانتر است.
انواع کولر آبی از نظر محل استقرار
کولرهای آبی صرفا برای قرارگیری در پشت بامها طراحی نشدهاند؛ از این تجهیزات سرمایشی میتوان در تراس یا بالکن و حتی در ظرفیتهای پایین، روی چهارپایه و برای خنک کردن کیوسک و باجههای کوچک هم استفاده کرد؛ به طور کلی، کولرهای آبی از نظر نحوه و محل استقرار، به دستهبندی زیر تقسیم میشوند:
کولر آبی پشت بامی
این کولرهای آبی که عمومیترین نوع این تجهیزات تهویه مطبوع را تشکیل میدهند، به طور عمده برای نصب بر بام ساختمانها طراحی شدهاند.
معمولا اجرای کانال کشی در این ساختمانها از پیش انجام شده و و هوای خنک ایجاد شده توسط کولر از طریق این کانالها به داخل واحدها هدایت میشوند.
معمولا برای افزایش راندمان خنک کنندگی کولرهای آبی پشت بامی، از سایبان یا حصیر استفاده میکنند و در فصول سرد سال که معمولا کولر خاموش است، آن را با کاور میپوشانند تا از گزند تابش مستقیم آفتاب و گرم شدن بیش از حد کولر در تابستان و از برف و باران و مخاطرات ناشی از سرمای هوا در فصول سرد، در امان باشد.
کولر آبی بالکنی
این کولرها دقیقا برای نصب در تراس یا بالکن طراحی شدهاند؛ معمولا ارتفاع نصب برای این تجهیزات پایین است و با توجه به فاصله کم تراس با واحد، راندمان خنک کنندگی بالاتری نسبت به کولرهای پشت بامی دارند.
کولر آبی پرتابل
همانطور که از نام این تجهیزات پیداست، میتوان از توان سرمایشی آنها در نقاط مختلف واحد استفاده نمود.
کولرهای آبی پرتابل، معمولا دارای چرخ برای سهولت در جابجایی هستند و میتوان از آنها در اتاقهای مختلف یک واحد مسکونی یا اداری استفاده کرد.
نکته مهم در مورد این کولرها، مخزن آب آنهاست که بهتر است همیشه به میزان مناسبی پر باشد؛ اگر از آب سرد در این مخازن استفاده شود، باد کولر خنکتر است و در صورتی آب مخزن تمام شود، آسیبی به دستگاه نمیرسد و تنها فن آن کار میکند.
انواع کولر آبی از نظر جهت پرتاب باد
محل استقرار کولر آبی و همچنین نوع کانالکشی، جهت خروج باد از این دستگاه را تعیین میکند؛ کولرهای آبی از نظر جهت خروج باد، به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
- کولرهای آبی بغل زن؛ این دسته را میتوان عمومیترین نوع کولر آبی به شمار آورد؛ باد خنک از یکی از اضلاع کناری کولر خارج و به سمت کانال هدایت میشود. این کولرهای آبی اغلب در پشت بام نصب میشوند و بر این اساس به آنها کولر آبی پشت بامی گفته میشود.
- کولرهای آبی روبرو زن؛ این کولرها دارای ظرفیت پایین هستند و عمدتا برای پرتاب باد مستقیم به اتاقکها یا باجهها به کار میروند و نیازی به کانالکشی ندارند؛ کولرهای آبی پرتابل نیز در زمره کولرهای آبی روبرو زن قرار میگیرند.
- کولرهای آبی بالازن؛ همانطور که از نام این دستگاهها پیداست، محل خروج هوا، در ضلع بالایی آنها تعبیه شده است و معمولا در بالکن قرار میگیرند.
- کولرهای آبی پایینزن؛ با اینکه تعداد این کولرها نسبت به سه نوع قبلی کمتر است، اما در موقعیتها و مصارف خاص، از آنها استفاده میشود.
انواع کولر آبی از نظر نوع پد خنک کننده
سابقا تمام کولرهای آبی برای توزیع آب و خنکسازی از پدهای پوشالی استفاده میکردند، اما امروزه پدهای سلولزی هم به انتخاب مصرف کنندگان اضافه شدهاند.
به طور کلی، پدهای مورد استفاده در کولرهای آبی، دو نوع هستند:
- پدهای پوشالی (تصویر سمت چپ)
- پدهای سلولزی (تصویر سمت راست)
پدهای سلولزی راندمان بالاتری نسبت به پوشال دارند و از تجمیع انواع باکتری و متعاقبا ایجاد بوی نامطبوع در کولر آبی نیز جلوگیری میکنند.
با این حال، قیمت پوشال همواره مقرون به صرفه است و نسبت به خرید پد سلولزی، باعث صرفهجویی در هزینهها میشود.
انواع کولر آبی بر اساس نوع کاربری
شرکتهای سازنده کولر آبی، محصولات خود را برای کاربریهای مختلف تولید میکنند؛ بر این اساس، محصولی که در یک محیط مسکونی یا اداری به کار برده میشود، از نظر فنی، با محصولی که در محیطی صنعتی به کار برده میشود، تفاوت دارد.
بر اساس نوع کاربری، میتوان کولرهای آبی را به ترتیب زیر، دستهبندی نمود:
کولر آبی خانگی
با اینکه در پسوند این دستهبندی کلمه خانگی قید شده است، با این حال میتوان از آنها برای ایجاد هوای خنک در اماکن اداری با متراژ متعارف نیز استفاده کرد.
محدوده ظرفیت در تولید ای کولرهای آبی به گونهای است که برای تأمین هوای خنک در واحدهای مسکونی و اداری مناسب باشد.
کولر آبی صنعتی
کولرهای آبی صنعتی عمدتا دارای ظرفیت بالایی هستند و قدرت خنکسازی بالایی دارند. از این دستگاهها برای تأمین هوای خنک در فضاهای صنعتی و مجتمعهای کارگاهی استفاده میشود.